Gələrsən görərsən qalası
Müasir Şəkinin sıldırım dağlarında, dumanlı səhərlərin və əsrarəngiz axşamların qoynunda bir qala var ki, onun divarları təkcə daşdan deyil, həm də xalqın iradəsindən, əfsanələrdən və qəhrəmanlıq dastanlarından hörülüb. Bu, “Gələrsən-Görərsən” qalasıdır. Hər addımında tarix pıçıltısı eşidilən bu möhtəşəm abidə, əsrlərin sınağından çıxmış, hələ də öz sirrini tam açmamışdır. Qalanın adı belə, bir çağırış, bir cəsarət simvoludur: “Gələrsən, görərsən!” – deyə meydan oxuyur düşmənə, yadelliyə, zamanın amansız axarına..
Coğrafi mövqeyi və memarlıq xüsusiyyətləri
“Gələrsən-Görərsən” qalası Şəkinin Kiş kəndinin şimal-şərqində, Qaratəpə dağının zirvəsində, Damarçın çayının sol sahilində yerləşir. Qalanın belə əlçatmaz məkanda inşa olunmasının əsas səbəbi, onun müdafiə baxımından sarsılmaz olmasıdır: üç tərəfdən sıldırım qayalar, bir tərəfdən isə hündür bürclər və qalın divarlar. Qalanın divarları sındırılmış çay daşlarından tikilmiş, bəzi yerlərdə qalınlığı 2,7-3 metrə, bürclərinin hündürlüyü isə 7 metrə çatır. Bu möhkəmlik onu əsrlər boyu alınmaz müdafiə istehkamına çevirmişdir.
Qala ilə Kiş kəndi arasındakı ərazi “Qala düzü” adlanır. Qalanın arxasında isə daha yüksək dağlar sıralanır ki, bu da müdafiə imkanlarını artırır. Şəki şəhərinin özü qala divarları ilə əhatə olunmadığından, düşmən hücumu zamanı əhali məhz bu qalaya sığınırdı. Qalanın memarlıq xüsusiyyətləri, onun həm hərbi, həm də strateji baxımdan əhəmiyyətini göstərir.
Tarixi və əfsanələri
Qalanın tikilmə tarixi barədə dəqiq məlumat yoxdur. Bəzi mənbələr onun XVI əsrdə inşa edildiyini qeyd etsə də, digər tədqiqatçılar daha qədim dövrlərə aid olduğunu bildirirlər. Qala haqqında ilk yazılı mənbələr Kərim ağa Fatehin və Hacı Seyid Əbdülhəmid Əfəndinin əsərlərində rast gəlinir. XIX əsr tarixçisi Abbasqulu ağa Bakıxanov isə “Gülüstani-İrəm” əsərində qalanın möhkəm və alınmaz olduğunu xüsusi vurğulamışdır.
Qalanın adı və şöhrəti isə əsasən 1743-cü ildə baş vermiş hadisələrlə bağlıdır. Həmin il Nadir şah böyük ordu ilə Şəkiyə hücum edir. Şəki hakimi Hacı Çələbi xan açıq döyüşdə şahın güclü ordusuna qarşı dura bilməyəcəyini anlayaraq, “Gələrsən-Görərsən” qalasına çəkilir və oradan inadkar müqavimət göstərir. Nadir şah qalanın təslim olmasını tələb edir, lakin Hacı Çələbi xan cəsarətlə cavab verir: “Gələrsən, görərsən!” Şahın ordusu uzun müddət qalaya hücum etsə də, heç bir uğur qazana bilmir və geri çəkilməyə məcbur olur. Məhz bu hadisədən sonra qala xalq arasında “Gələrsən-Görərsən” adlandırılır.
Sponsor Linklər
Mədəni və mənəvi əhəmiyyəti
Qala təkcə hərbi istehkam deyil, həm də xalqın qürur, namus və qeyrət rəmzidir. Onun divarları əsrlər boyu yadelli hücumlarına qarşı dayanan qəhrəmanların, ana yurdun keşiyində duran igidlərin simvoluna çevrilib. Qalanın ərazisində aparılan arxeoloji axtarışlar nəticəsində müxtəlif maddi-mədəniyyət nümunələri – yaşayış evlərinin qalıqları, saxsı qab parçaları, hovuz və inşaat materialları aşkar olunmuşdur. Bu isə onun uzun müddət yaşayış və müdafiə məskəni olduğunu təsdiqləyir.
Hazırda qala qismən dağılmış vəziyyətdə olsa da, turistlər və tədqiqatçılar üçün açıqdır, ekskursiyalar təşkil olunu. Qalanın divarları, bürcləri və qüllələri hələ də keçmişin hadisələrini, qəhrəmanlıq dastanlarını səssizcə qoruyur.
Gələrsən görərsən qalası : Nəticə
“Gələrsən-Görərsən” qalası – təkcə daşdan hörülmüş bir abidə deyil, həm də xalqın iradəsinin, azadlıq eşqinin, vətənə sədaqətinin simvoludur. Onun divarları, sıldırım qayaları, əfsanəvi adı və tarixə yazılmış qəhrəmanlıq səhifələri bu qalaya əbədi həyat vermişdir. Əgər bir gün yolunuz Şəkiyə düşərsə, Qaratəpənin zirvəsində ucalan bu qalanı ziyarət edin – özünüz görərsiniz ki, “Gələrsən, görərsən” sadəcə bir ad deyil, bütöv bir tarix, bütöv bir xalqın ruhudur.
Bənzər mövzular:
Axtarış sözləri: gələrsən görərsən qalası haqqında qısa məlumat, gelersen gorersen qalasi haqqinda melumat, gələrsən görərsən qalası haqqında məlumat
