Vətənpərvər ziyalılarımız haqqında məlumat

Vətənpərvər ziyalılarımız haqqında məlumat

• 1. Mirzə Fətəli Axundzadə (1812–1878)
• 2. Həsən bəy Zərdabi (1837–1907)
• 3. İsmayıl bəy Qutqaşınlı (1806–1861)
• 4. Cəlil Məmmədquluzadə (1862–1932)
• 5. Üzeyir Hacıbəyli (1885–1948)
• 6. Əli bəy Hüseynzadə (1864–1940)
• 7. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (1884–1955)
• 8. Əhməd bəy Ağaoğlu (1869–1939)
• 9. Əbülfəz Elçibəy (1938–2000)
• Nəticə

Ziyalı — bu sadəcə savadlı insan deyil. Ziyalı — bu xalqın ürəyindən doğan, onun dərdini, ağrısını və ümidini daşıyan, gələcəyi düşünən, düşünməklə kifayətlənməyib hərəkət edən insandır. Ziyalılar bir millətin yaddaşı, düşüncəsi və ruhudur. Tarix boyu Azərbaycan xalqı bu cür ziyalılara malik olduğu üçün bəxtiyardır. Vətənpərvərlik isə bu ziyalıların əsas silahı olub. Onlar çətin tarixi şəraitlərdə xalqın milli-mədəni dəyərlərini yaşatmış, savadsızlığa və geriliyə qarşı mübarizə aparmış, azadlıq və müstəqillik ideyalarını yaymışlar. Aşağıda müxtəlif dövrlərdə yaşamış və fəaliyyət göstərmiş bir sıra vətənpərvər ziyalılarımız haqqında geniş və ətraflı məlumat verilir:

1. Mirzə Fətəli Axundzadə (1812–1878)

Mirzə Fətəli Axundzadə Azərbaycan maarifçiliyin banilərindən biri sayılır. O, Şərqdə ilk realist dram əsərlərinin müəllifidir. Onun “Molla İbrahimxəlil kimyagər”, “Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah”, “Sərgüzəşti-vəziri-xani-Lənkəran” kimi komediyaları xalq arasında savadsızlıq, xurafat və cəhalətə qarşı mübarizə ruhu aşılayırdı. O, həmçinin yeni əlifbanın tətbiqini təklif etmiş, islahatlar vasitəsilə Şərq cəmiyyətlərinin tərəqqisinə nail olmağı arzulamışdır.

2. Həsən bəy Zərdabi (1837–1907)

Zərdabi ilk azərbaycanlı jurnalist, maarifçi və ictimai xadimdir. O, 1875-ci ildə “Əkinçi” qəzetini nəşr etdirmişdir. Bu qəzet Azərbaycan dilində çıxan ilk ictimai-siyasi və maarifçi qəzet idi. Zərdabi xalqı elmə, təhsilə və mədəniyyətə səsləyir, milli oyanışı təşviq edirdi. Onun fikrincə, xalqın tərəqqisi yalnız maariflənmə ilə mümkündür.

3. İsmayıl bəy Qutqaşınlı (1806–1861)

Azərbaycan ədəbiyyatında ilk roman janrının banisi sayılan Qutqaşınlı “Rəşid bəy və Səadət xanım” əsərinin müəllifidir. O, həm də hərbçi və diplomat kimi tanınmış, Rusiya və İran saraylarında xidmət etmişdir. Onun yaradıcılığı milli oyanış və maarifçilik ideyaları ilə zəngindir.

4. Cəlil Məmmədquluzadə (1862–1932)

Realist ədəbiyyatın və satiranın qüdrətli nümayəndəsi olan Cəlil Məmmədquluzadə “Molla Nəsrəddin” jurnalını nəşr etdirmişdir. Bu jurnal vasitəsilə o, cəhalətə, din adı altında cahilliyin yayılmasına və sosial ədalətsizliyə qarşı çıxmışdır. Onun “Poçt qutusu”, “Ölülər”, “Usta Zeynal” kimi əsərləri xalqın düşüncəsinə təsir göstərmiş, ictimai oyanışı gücləndirmişdir.

5. Üzeyir Hacıbəyli (1885–1948)

Azərbaycanın ilk operasının — “Leyli və Məcnun” — müəllifi olan Üzeyir bəy, musiqi, mədəniyyət və maarif sahəsində əvəzolunmaz xidmətlər göstərmişdir. O, həmçinin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin himninin müəllifidir. Üzeyir Hacıbəyli Şərqlə Qərbin sintezini yaradan bir ziyalı kimi milli musiqi məktəbinin əsasını qoymuş, həm də pedaqoq kimi onlarla gənc musiqiçinin yetişməsində iştirak etmişdir.

6. Əli bəy Hüseynzadə (1864–1940)

“Türkçülük, İslamçılıq və Müasirlik” ideyasını irəli sürən Əli bəy Hüseynzadə, Azərbaycan milli ideologiyasının formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. O, “Füyuzat” jurnalını nəşr etdirmiş və bu jurnal vasitəsilə maarifçilik, milli oyanış və müstəqillik ideyalarını yaymışdır.

7. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (1884–1955)

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucusu və ilk siyasi lideri olan Rəsulzadə, həm də bir ziyalı, publisist və ideoloq kimi tanınır. Onun məşhur “Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz!” şüarı xalqın milli ruhunu əks etdirən çağırışa çevrilmişdir. O, cümhuriyyət dövründə təhsilin, mədəniyyətin inkişafı və xalqın hüquqlarının qorunması üçün mühüm addımlar atmışdır.

8. Əhməd bəy Ağaoğlu (1869–1939)

Əhməd bəy türk dünyasının tanınmış ziyalılarındandır. O, həm Azərbaycanda, həm də Osmanlıda maarifçilik fəaliyyəti ilə məşğul olmuş, qadın hüquqları, təhsil və modernləşmə sahəsində mütərəqqi ideyalar irəli sürmüşdür. “Yeni Fikir” qəzetindəki yazıları xalqı düşünməyə və dəyişməyə sövq edirdi.

9. Əbülfəz Elçibəy (1938–2000)

Sovet rejiminin dağılması ərəfəsində milli oyanış hərəkatının liderlərindən biri olmuş Elçibəy, Azərbaycan Respublikasının ikinci prezidenti olmuşdur. O, həm də alim və şərqşünas kimi fəaliyyət göstərmiş, xüsusilə türk dünyası ideyalarının müdafiəçisi kimi tanınmışdır. Onun hakimiyyəti dövründə Azərbaycan dili dövlət dili elan edildi və milli dövlətçilik ideyaları gücləndirildi.

Nəticə

Azərbaycan ziyalıları hər zaman xalqın tərəqqisi, azadlığı və müstəqilliyi uğrunda çalışmışlar. Onlar təkcə yazıb-yaratmaqla kifayətlənməmiş, həm də xalqı oyatmaq, milli şüuru inkişaf etdirmək və mədəniyyətimizi qoruyub saxlamaq missiyasını yerinə yetirmişlər. Vətənpərvər ziyalılarımızın fəaliyyəti bu gün də xalqımız üçün örnək və ilham mənbəyidir.

Bənzər mövzular:

• Vətənpərvərlik haqqında atalar sözləri
• Azərbaycan haqqında maraqlı məlumatlar
• Vətənə Aid Şeirlər

Axtarış sözləri: Vətənpərvər ziyalılarımız haqqında məlumat, Vetenperver ziyalilarimiz haqqinda melumat